Andrzejki – wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię św. Andrzeja.Związane jest przede wszystkim z hucznymi zabawami oraz przepowiadaniem przyszłości.
Jest to praktycznie ostatnia okazja do organizowania hucznych zabaw, ponieważ niedługo po nich rozpoczyna się adwent - okres przypominający oczekiwanie na powtórne przyjście Jezusa Chrystusa.
Przypomnijmy, że Andrzejki upamiętniają świętego Andrzeja - jednego z dwunastu apostołów, patrona m.in. Szkocji, Rosji , Sycylii oraz Grecji.
Najpopularniejsze wróżby związane z Andrzejkami to:
- lanie wosku
- wróżenie z kart
- rzucanie butami
- obieranie jabłek
Przysłowia i powiedzenia związane ze św. Andrzejem:
- Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
- Kiedy na Andrzeja poleje, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy.
- Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja.
- Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
- Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.
- Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
- Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
- Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.
Pochodzenie wróżb andrzejkowych nie jest do końca znane, jednak część badaczy jest zdania, że miały one swój początek już w starożytnej Grecji. Z kolei w Polsce pierwsza wzmianka literacka o świętym Andrzeju pojawiła się w 1557 roku za sprawą Marcina Bielskiego.
Początkowo Andrzejki traktowano bardzo poważnie - wróżby wykonywano indywidualnie, w odosobnieniu i były przeznaczone jedynie dla niezamężnych dziewczyn. W późniejszym czasie natomiast Andrzejki zaczęto organizować wspólnie w grupach rówieśniczych panien na wydaniu.
Współcześnie Andrzejki to niezobowiązująca zabawa, głównie dla młodzieży i dorosłych zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Najpopularniejsza wróżba andrzejkowa to oczywiście lanie wosku przez dziurkę od klucza. Ponadto znane są także takie wróżby jak m.in. przestawianie butów, rzucanie karteczkami, łódki na wodzie czy obierki z jabłek.
